قورئانی پیرۆز
بیروباوه‌ڕ
فه‌رمووده‌
وانه‌كانی‌ فیقهی‌ ئیسلامی‌
په‌روه‌رده‌و ئه‌خلاق
ژیاننامه‌
مێژوو
خێزان‌و منداڵ
فه‌تواشه‌رعیه‌كان
وتاره‌كانی‌ هه‌ینی‌
زیكرودوعاكان
قوتابخانه‌ی‌ سه‌ڵاحه‌دین
گه‌نجان
هونه‌ر
هه‌مه‌ره‌نگ
كتێبخانه‌‌ر
ته‌رم و جه‌نازه‌‌ر
130
961391
ژیاننامه‌ی‌ یارانی‌ راشدین
عومه‌ری‌كوڕی‌ خه‌تتاب ئه‌لقه‌ی (1) باوکی چراخان
نه‌ژادوپله‌وپایه‌ی‌ :
ناوی‌ (عومه‌ر)ی‌ كوڕی‌ (خه‌تتاب)ی‌ كوڕی‌ ( نه‌فیل)ی‌ كوڕی‌ (عه‌بدولعه‌زا)ی‌ كوڕی‌ (كه‌عب)ی‌ كوڕی‌ (لوئه‌ی‌) كوڕی‌ (فه‌هر)ه‌ ، له‌بابه‌گه‌وره‌ (كعب)ی‌ كوڕی‌ (لوئه‌ی‌)دا له‌گه‌ڵ پێغه‌مبه‌ردا(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) ده‌گه‌ن به‌یه‌ك..له‌بنه‌ڕه‌تدا خه‌ڵكی‌ (قوڕه‌یش)ه‌و له‌(به‌نی‌ عه‌دی‌)یه‌ ، هۆزه‌كه‌ی‌ به‌رپرسی‌ نوێنه‌رایه‌تی‌ بوون له‌نه‌فامیداو (عومه‌ر) خۆشی‌ ده‌ستنیشانكرابوو بۆئه‌و مه‌به‌سته‌..له‌كاتی‌ هه‌ڵگیرسانی‌ ته‌نگ‌و چه‌ڵه‌مه‌و كێشه‌دا (عومه‌ر) هه‌ڵده‌ستا به‌رێكخستنی‌ نێوانیان‌و ئاشته‌وایی‌ لایه‌نه‌كان..
بوونی‌ پله‌وپایه‌یه‌كی‌ له‌مجۆره‌ به‌ڵگه‌یه‌ له‌سه‌ر ژیری‌‌و ئه‌قڵی‌ گه‌وره‌ی‌ (عومه‌ر) ـ ره‌زای‌ خوای‌ لێبێت ـوێڕای‌ بوونی‌ پله‌وپایه‌ی‌ به‌رزو بالاَ به‌لاَم له‌نه‌فامی‌و نه‌زانیندا مه‌ی‌ ده‌خوارده‌وه‌و كچی‌ خۆی‌ زینده‌به‌چاڵده‌كرد.
چیرۆكێكی‌ خۆشی‌ لێده‌گێڕنه‌وه‌ گوایه‌ بتێكی‌ دروستكردوه‌ له‌خورماو كاتێ‌ برسی‌ بووه‌ خواردوویه‌تی‌و كاتێكیش بیری‌ له‌وه‌ كردوه‌ته‌وه‌ ئه‌وبته‌ له‌گه‌ده‌یایه‌تی‌ شه‌رمیكردوه‌و به‌چوونه‌ سه‌رئاویش پتر ته‌ریقبوه‌ته‌وه‌.. كاتێكیش بوو به‌خه‌لیفه‌ی‌ موسوڵمانان لاوێك هاته‌لای‌‌و پێی‌ وت: ئه‌ی‌ پێشه‌وای‌ باوه‌ڕداران..باشه‌ چۆن شتی‌واتانكردووه‌، ئه‌ی‌ ئه‌قڵ‌و ژیریتان نه‌بوو ؟! ، له‌وه‌لاَمدا وتی‌: كوڕه‌كه‌م ئه‌قڵمان نه‌بوو رێنومایش نه‌كرابووین..ئه‌م جۆره‌ رووداوانه‌ش په‌یوه‌ست نین به‌ئه‌قڵه‌وه‌‌و به‌ڵكو وابه‌سته‌ی‌ رێنومایی‌ كراون له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگاری‌ جیهانه‌وه‌..
زۆر بیرمه‌ندی‌ فه‌یله‌سوف‌و كه‌ڵه‌پیاوانی‌ ژیرو ئه‌قڵ بالاَش وێڵ‌و سه‌رگه‌ردانبوون‌و خوازیاری‌ رێنومایی‌ نه‌بوون له‌په‌روه‌ردگار..(عومه‌ر) به‌هۆی‌ ئیسلامه‌وه‌ بوو به‌وكه‌سه‌ی‌ ناوبانگی‌ دنیای‌ به‌رینی‌ داپۆشی‌‌و له‌چوارچێوه‌یه‌كی‌ دروست‌و شیاودا خۆی‌ بینیه‌وه‌، وه‌گه‌رنا (عومه‌ر)بێ‌ ئیسلام هیچ نه‌بوو.
له‌دایكبوونی‌ (عومه‌ر) ـ ره‌زای‌ خوای‌ لێبێت ـدوای‌ ساڵی‌ (فیل) به‌سیانزه‌ ساڵ له‌دایكبوو ، واته‌ سیانزه‌ ساڵ له‌پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) بچووكتربووه‌..كاتێك پێغه‌مبه‌ری‌ خوا(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) نێردرا به‌پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) (عومه‌ر) بیست‌و حه‌وت ساڵبوو..دوای‌ شه‌ش ساڵ له‌ناردنی‌ (محمد) (صلی الله‌ علیه‌ وسلم) به‌پێغه‌مبه‌ر (عومه‌ر) ـ ره‌زای‌ خوای‌ لێبێت ـ موسوڵمانبوو ، كاتێكیش خیلافه‌ی‌ موسوڵمانانی‌ گرته‌ ده‌ست په‌نجاو دووساڵبوو ، بۆماوه‌ی‌ ده‌ ساڵ خه‌لیفه‌بوو ، كاتێك مرد ته‌مه‌نی‌ نزیكبوو له‌ ته‌مه‌نی‌ پێغه‌مبه‌ره‌وه‌(صلی الله‌ علیه‌ وسلم)‌و له‌پاڵ پێغه‌مبه‌رو (ئه‌بوبه‌كر)دا ئه‌سپه‌رده‌كرا.باوك‌و دایك‌و هاوسه‌رو مناڵه‌كانی‌: باوكی‌ له‌واده‌وكاتێكدا ژیاو هه‌رزوو مردو هیچ كه‌س باسی‌ نه‌كردووه‌و خاوه‌ن پله‌وپایه‌و ده‌سته‌لاَت نه‌بووه‌ ، به‌لاَم دایكی‌ ناوی‌ (حه‌نته‌مه‌)ی‌ كچی‌ (هاشم)ه‌ ، له‌(به‌نی‌ مه‌خزوم)ه‌و له‌كه‌سه‌ نزیكه‌كانیشی‌ (وه‌لید)ی‌ كوڕی‌ (موغیره‌)ی‌ باوكی‌ (خالید)ه‌و له‌گه‌ڵ (عه‌مر)ی‌ كوڕی‌ (هیشام) ناسراو به‌(ئه‌بوجه‌هل) خزمه‌.له‌تافی‌ نه‌فامیدا چه‌ن ژنێكی‌ هێناوه‌و مناڵی‌ زۆرخستوه‌ته‌وه‌ ، هه‌ندێك له‌هاوسه‌ره‌كانیشی‌ مردوون ، مناڵه‌كانی‌ (عه‌بدوڵلاَ)ی‌ كوڕی‌ (عومه‌ر)و (حه‌فسه‌)ی‌ دایكی‌ موسوڵمانان‌و (فاتمه‌)و (عاصم)و (عه‌بدولڕه‌حمان)ی‌ گه‌وره‌و مام ناوه‌ندییه‌.له‌نه‌فامیدا سێ‌ژنی‌ هه‌بووه‌و كاتێ‌ ئایه‌تی‌ [ وَلا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِر ] (الممتحنه‌:10)دابه‌زی‌ هه‌رسێكیانی‌ كۆكرده‌وه‌و داوای‌ موسوڵمان بوونی‌ لێكردن به‌لاَم رازی‌ نه‌بوون‌و هه‌ر له‌وشه‌وه‌دا ته‌لاَقیدان‌و فه‌رمانی‌ خوای‌ به‌جێهێنا.له‌دیارترین هاوسه‌ره‌كانیشی‌ كه‌دوای‌ بوونی‌ به‌خه‌لیفه‌ گرتی‌ (ئوم كه‌لسوم)ی‌ كچی‌ (عه‌لی‌)ی‌ كوڕی‌ (ئه‌بوتاڵیب)ه‌ ـ ره‌زای‌ خوای‌ لێبێت ـ و كچه‌زای‌ پێغه‌مبه‌ری‌ خوایه‌ ــ واته‌ كچی‌ خاتوو (فاتیمه‌)یه‌‌و خوشكی‌ (حه‌سه‌ن)و (حسه‌ین)ه‌ ، كاتێ‌ داوایكرد حه‌زره‌تی‌ (عه‌لی‌) ـ ره‌زای‌ خوای‌ لێبێت ـ وتی‌: مناڵه‌ ، ئه‌ویش وتی‌: رازیبه‌ به‌هاوسه‌رگیریمان سوێندبێت به‌خوا هیچ كه‌س له‌موسوڵمانان رێزو پله‌وپایه‌ی‌ نازانن من نه‌بێت..ئنجا هێنایی‌‌و دوای‌ ئه‌وه‌ چوه‌ ده‌ره‌وه‌ بۆلای‌ موسوڵمانان له‌مزگه‌وت وتی‌: ده‌گونجێ‌ بڵێن ئافره‌تێكی‌ مناڵی‌ هێناوه‌ به‌لاَم سوێندبێت به‌خوا بۆ رایه‌ڵه‌‌و په‌یوه‌ندییه‌ك ده‌گه‌ڕێم بمبه‌ستێته‌وه‌ به‌پێغه‌مبه‌ری‌ خواوه‌(صلی الله‌ علیه‌ وسلم)‌و خوازیاری‌ ئه‌وه‌بووم هه‌میشه‌ نزیكبم له‌گه‌ڵ پێغه‌مبه‌رداو ئێستا دوو تاڵبه‌ندم هه‌یه‌ بۆ ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌و له‌لایه‌ك من هاوه‌ڵیم‌و له‌لایه‌كی‌ تریشه‌وه‌ خزم‌و تێكه‌ڵیم هه‌یه‌ به‌وه‌ی‌ كچه‌كه‌م هاوسه‌ریبوو ئه‌م هاوسه‌رگیریشه‌م هه‌ر بۆئه‌وه‌یه‌ له‌رۆژی‌ قیامه‌تدا ره‌چه‌ڵه‌ك‌و خزمایه‌تی‌ من بۆ ئه‌و بخرێته‌ ڕوو.
نازناوه‌كانی‌:
(عومه‌ر)ی‌ كوڕی‌ (خه‌تتاب) سێ‌ نازناوی‌ هه‌بوو ، دوانیان پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) بۆیداناوه‌ ، یه‌كه‌میان باوكی‌ (حه‌فس)و دووه‌م (فاروق)و سێیه‌میش (پێشه‌وای‌ باوه‌ڕداران).ناونانی‌ به‌باوكی‌ (حه‌فس) ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ دوو هۆ یه‌كه‌میان ئه‌وه‌یه‌: رۆژی‌ جه‌نگی‌ (به‌در) پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) به‌یارانی‌ وت: هه‌ركه‌س (عه‌باس)ی‌ به‌دیكرد نه‌یكوژێت یه‌كێك له‌یاران هه‌ستاو وتی‌: باوك‌و رۆڵه‌كانمان بكوژین به‌لاَم ئه‌و نا، سوێندبێت به‌وخوایه‌ هه‌رچاوم به‌(عه‌باس) بكه‌وێت ده‌یكوژم ، ئنجا پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) ته‌ماشای‌ (عومه‌ر)ی‌ كردو وتی‌: "باوكی‌ (حه‌فص) ئاخۆ گه‌ردنی‌ مامی‌ پێغه‌مبه‌ر ده‌په‌ڕێنیت " پاشان چوه‌ده‌ره‌وه‌..هه‌روه‌ها ده‌ڵێن: بۆیه‌ ناونراوه‌ باوكی‌ (حه‌فس) به‌هۆی‌ (حه‌فسه‌)ی‌ كچیه‌وه‌ كه‌دایكی‌ موسوڵمانان بووه‌ ـ ره‌زای‌ خوای‌ لێبێت ـ بێگه‌ردی‌‌و شكۆ بۆ تۆیه‌ خوایه‌ گیان ئه‌و (عومه‌ر)ه‌ی‌ كیژه‌كه‌ی‌ له‌نه‌فامیدا زیندبه‌چاڵكرد وای‌ لێهات له‌ئیسلامدا به‌كیژه‌كه‌یه‌وه‌ ناوزه‌دو بانگكرا!!نازناوی‌ دووه‌میشی‌ (فاروق)ه‌ ، له‌یه‌كه‌م رۆژی‌ موسوڵمان بوونیه‌وه‌ پێی‌ی‌ وتراوه‌ ، پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) ناوی‌ لێناو فه‌رمووی‌: "تۆ (فاروق)ی‌ هه‌تا خوداوه‌ند حه‌ق‌و ناحه‌قت پێ جیابكاته‌وه‌، سه‌باره‌ت به‌نازناوی‌ سێیه‌میشی‌ پێشه‌وای‌ باوه‌ڕداران ، موسوڵمانان به‌(ئه‌بوبه‌كر)یان ده‌وت: خه‌لیفه‌ی‌ پێغه‌مبه‌ری‌ خوا ، كاتێ‌ (عومه‌ر) پۆستی‌ خیلافه‌ی‌ وه‌رگرت موسوڵمانان تووشی‌ سه‌راسیمه‌و سه‌رسووڕمان هاتن ئاخۆ چ ناوێكی‌ لێ بنێن ، ئایا پێی‌ بڵێن : خه‌لیفه‌ی‌ خه‌لیفه‌ی‌ پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) ، له‌م كاته‌دابوو نوێنه‌رانی‌ (عێراق) هاتن‌و (عه‌دی‌) كوڕی‌ (حاته‌م)ی‌ (گائی‌)یان له‌گه‌ڵدابوو ، (عه‌مر)ی‌ كوڕی‌ (عاص) پێشوازی‌ لێكردن‌و پێیانوت: مۆڵه‌تمان له‌پێشه‌وای‌ باوه‌ڕداران بۆ وه‌ربگره‌ ، (عه‌مر) تووشی‌ سه‌رسووڕمان هات‌و وپرسی‌: مه‌به‌ستان كێیه‌ ؟ وتیان: ئاخۆ (عومه‌ر) پێشه‌وامان نییه‌ ؟ (عه‌مر) وتی‌: به‌ڵی‌ ، وتیان: كه‌واته‌ ئه‌و پێشه‌وای‌ باوه‌ڕدارانه‌..ئنجا(عه‌مر) چووه‌ لای‌ (عومه‌ر)ی‌ كوڕی‌ (خه‌تتاب)و وتی‌: سلاَوی‌ خوات لێبێت ئه‌ی‌ پێشه‌وای‌ باوه‌ڕداران ، وتی‌: كێ‌ ! وتی‌: ئه‌ی‌ تۆ پێشه‌وامان نیت؟ وتی‌: به‌ڵێ‌ ، وتی‌: ئه‌ی‌ ئێمه‌ باوه‌ڕدارنین ، وتی‌: به‌ڵێ‌ ، وتی‌: كه‌واته‌ تۆ پێشه‌وای‌ باوه‌ڕدارانی‌..هه‌موو لاوێكی‌ موسوڵمان ده‌توانێت ببێت به‌(فاروق) له‌كۆمه‌ڵ‌و ماڵ‌و قوتابخانه‌دا ئه‌گه‌ر ئه‌و سیفه‌تانه‌ی‌ تێدابێت كه‌له‌(عومه‌ر)دا هه‌بوو..
ئه‌م بابه‌ته   ‌ 2698 جار خوێندراوه‌ته‌وه‌
13/02/2015
بۆچوون بنێره
هیچ کۆمێنتێک نه‌نوسراوه‌ .
1
ژماره‌ی بۆچوون
تکایه‌ سه‌رنجێک مه‌نوسه‌ که‌له‌گه‌ڵ ڕه‌وشتی گه‌له‌که‌مان ناگونجێت ئه‌م سه‌رنجانه‌ پاش پیاچوونه‌وه‌ بڵاوده‌کرێنه‌وه‌.
 
   
بابه‌تی زیاتر ...
1